summaryrefslogtreecommitdiff
diff options
context:
space:
mode:
authorBram Moolenaar <Bram@vim.org>2013-05-06 05:58:55 +0200
committerBram Moolenaar <Bram@vim.org>2013-05-06 05:58:55 +0200
commit531da5955e03afadb2f0cf72264fe8deb4bf430e (patch)
tree25ad908901db7ba62972b8e6fea379393d75c41a
parent229f8dbf7a3ee3998d07fb452accda362d6e0dfe (diff)
downloadvim-git-531da5955e03afadb2f0cf72264fe8deb4bf430e.tar.gz
Updated runtime files.
-rw-r--r--runtime/doc/develop.txt3
-rw-r--r--runtime/doc/eval.txt12
-rw-r--r--runtime/doc/if_pyth.txt2
-rw-r--r--runtime/doc/index.txt4
-rw-r--r--runtime/doc/map.txt4
-rw-r--r--runtime/doc/options.txt8
-rw-r--r--runtime/doc/tags6
-rw-r--r--runtime/doc/todo.txt51
-rw-r--r--runtime/syntax/clean.vim5
-rw-r--r--runtime/tutor/Makefile4
-rw-r--r--runtime/tutor/tutor.nl950
-rw-r--r--runtime/tutor/tutor.nl.utf-8950
12 files changed, 1976 insertions, 23 deletions
diff --git a/runtime/doc/develop.txt b/runtime/doc/develop.txt
index 0a4c03af5..51d653b2a 100644
--- a/runtime/doc/develop.txt
+++ b/runtime/doc/develop.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*develop.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2012 Jan 10
+*develop.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Apr 27
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -20,6 +20,7 @@ code.
Vim is open source software. Everybody is encouraged to contribute to help
improving Vim. For sending patches a context diff "diff -c" is preferred.
Also see http://www.vim.org/tips/tip.php?tip_id=618.
+Also see http://vim.wikia.com/wiki/How_to_make_and_submit_a_patch.
==============================================================================
1. Design goals *design-goals*
diff --git a/runtime/doc/eval.txt b/runtime/doc/eval.txt
index 60f01b46f..0b747084d 100644
--- a/runtime/doc/eval.txt
+++ b/runtime/doc/eval.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*eval.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Mar 19
+*eval.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 May 06
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -1150,7 +1150,7 @@ delete all script-local variables: >
: unlet s:[k]
:endfor
<
- *buffer-variable* *b:var*
+ *buffer-variable* *b:var* *b:*
A variable name that is preceded with "b:" is local to the current buffer.
Thus you can have several "b:foo" variables, one for each buffer.
This kind of variable is deleted when the buffer is wiped out or deleted with
@@ -1167,7 +1167,7 @@ b:changedtick The total number of changes to the current buffer. It is
: call My_Update()
:endif
<
- *window-variable* *w:var*
+ *window-variable* *w:var* *w:*
A variable name that is preceded with "w:" is local to the current window. It
is deleted when the window is closed.
@@ -1176,12 +1176,12 @@ A variable name that is preceded with "t:" is local to the current tab page,
It is deleted when the tab page is closed. {not available when compiled
without the |+windows| feature}
- *global-variable* *g:var*
+ *global-variable* *g:var* *g:*
Inside functions global variables are accessed with "g:". Omitting this will
access a variable local to a function. But "g:" can also be used in any other
place if you like.
- *local-variable* *l:var*
+ *local-variable* *l:var* *l:*
Inside functions local variables are accessed without prepending anything.
But you can also prepend "l:" if you like. However, without prepending "l:"
you may run into reserved variable names. For example "count". By itself it
@@ -1264,7 +1264,7 @@ Note that this means that filetype plugins don't get a different set of script
variables for each buffer. Use local buffer variables instead |b:var|.
-Predefined Vim variables: *vim-variable* *v:var*
+Predefined Vim variables: *vim-variable* *v:var* *v:*
*v:beval_col* *beval_col-variable*
v:beval_col The number of the column, over which the mouse pointer is.
diff --git a/runtime/doc/if_pyth.txt b/runtime/doc/if_pyth.txt
index 044d92af9..a6bb55c82 100644
--- a/runtime/doc/if_pyth.txt
+++ b/runtime/doc/if_pyth.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*if_pyth.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Feb 03
+*if_pyth.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 May 06
VIM REFERENCE MANUAL by Paul Moore
diff --git a/runtime/doc/index.txt b/runtime/doc/index.txt
index 7ce87cf03..5456611d7 100644
--- a/runtime/doc/index.txt
+++ b/runtime/doc/index.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*index.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Feb 28
+*index.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 May 06
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -725,6 +725,7 @@ tag char note action in Normal mode ~
cursor N times, leave the cursor after it
|gQ| gQ switch to "Ex" mode with Vim editing
|gR| gR 2 enter Virtual Replace mode
+|gT| gT go to the previous tab page
|gU| gU{motion} 2 make Nmove text uppercase
|gV| gV don't reselect the previous Visual area
when executing a mapping or menu in Select
@@ -762,6 +763,7 @@ tag char note action in Normal mode ~
|gq| gq{motion} 2 format Nmove text
|gr| gr{char} 2 virtual replace N chars with {char}
|gs| gs go to sleep for N seconds (default 1)
+|gt| gt go to the next tab page
|gu| gu{motion} 2 make Nmove text lowercase
|gv| gv reselect the previous Visual area
|gw| gw{motion} 2 format Nmove text and keep cursor
diff --git a/runtime/doc/map.txt b/runtime/doc/map.txt
index 59c661d3f..039b77b36 100644
--- a/runtime/doc/map.txt
+++ b/runtime/doc/map.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*map.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2012 Apr 13
+*map.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 May 05
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -49,7 +49,7 @@ modes.
:nm[ap] {lhs} {rhs} |mapmode-n| *:nm* *:nmap*
:vm[ap] {lhs} {rhs} |mapmode-v| *:vm* *:vmap*
:xm[ap] {lhs} {rhs} |mapmode-x| *:xm* *:xmap*
-:smap {lhs} {rhs} |mapmode-s| *:smap*
+:smap {lhs} {rhs} |mapmode-s| *:smap*
:om[ap] {lhs} {rhs} |mapmode-o| *:om* *:omap*
:map! {lhs} {rhs} |mapmode-ic| *:map!*
:im[ap] {lhs} {rhs} |mapmode-i| *:im* *:imap*
diff --git a/runtime/doc/options.txt b/runtime/doc/options.txt
index c3e91ed2d..63ac16d58 100644
--- a/runtime/doc/options.txt
+++ b/runtime/doc/options.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*options.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Apr 05
+*options.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Apr 27
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -277,8 +277,10 @@ Now the 'list' option is not set, because ":set nolist" resets the global
value, ":setlocal list" only changes the local value and ":e two" gets the
global value. Note that if you do this next: >
:e one
-You will not get back the 'list' value as it was the last time you edited
-"one". The options local to a window are not remembered for each buffer.
+You will get back the 'list' value as it was the last time you edited "one".
+The options local to a window are remembered for each buffer. This also
+happens when the buffer is not loaded, but they are lost when the buffer is
+wiped out |:bwipe|.
*:setl* *:setlocal*
:setl[ocal] ... Like ":set" but set only the value local to the
diff --git a/runtime/doc/tags b/runtime/doc/tags
index c9b714077..2775e880f 100644
--- a/runtime/doc/tags
+++ b/runtime/doc/tags
@@ -4777,6 +4777,7 @@ aw motion.txt /*aw*
a{ motion.txt /*a{*
a} motion.txt /*a}*
b motion.txt /*b*
+b: eval.txt /*b:*
b:changedtick eval.txt /*b:changedtick*
b:changelog_name filetype.txt /*b:changelog_name*
b:current_syntax-variable syntax.txt /*b:current_syntax-variable*
@@ -5805,6 +5806,7 @@ g, motion.txt /*g,*
g- undo.txt /*g-*
g0 motion.txt /*g0*
g8 various.txt /*g8*
+g: eval.txt /*g:*
g:NetrwTopLvlMenu pi_netrw.txt /*g:NetrwTopLvlMenu*
g:Netrw_corehandler pi_netrw.txt /*g:Netrw_corehandler*
g:Netrw_funcref pi_netrw.txt /*g:Netrw_funcref*
@@ -6572,6 +6574,7 @@ keypad-point intro.txt /*keypad-point*
keys() eval.txt /*keys()*
known-bugs todo.txt /*known-bugs*
l motion.txt /*l*
+l: eval.txt /*l:*
l:var eval.txt /*l:var*
lCursor mbyte.txt /*lCursor*
lace.vim syntax.txt /*lace.vim*
@@ -7329,6 +7332,7 @@ python-error if_pyth.txt /*python-error*
python-eval if_pyth.txt /*python-eval*
python-examples if_pyth.txt /*python-examples*
python-input if_pyth.txt /*python-input*
+python-options if_pyth.txt /*python-options*
python-output if_pyth.txt /*python-output*
python-pyeval if_pyth.txt /*python-pyeval*
python-range if_pyth.txt /*python-range*
@@ -8242,6 +8246,7 @@ utf-8-in-xwindows mbyte.txt /*utf-8-in-xwindows*
utf-8-typing mbyte.txt /*utf-8-typing*
utf8 mbyte.txt /*utf8*
v visual.txt /*v*
+v: eval.txt /*v:*
v:beval_bufnr eval.txt /*v:beval_bufnr*
v:beval_col eval.txt /*v:beval_col*
v:beval_lnum eval.txt /*v:beval_lnum*
@@ -8535,6 +8540,7 @@ vt100-function-keys term.txt /*vt100-function-keys*
w motion.txt /*w*
w32-clientserver remote.txt /*w32-clientserver*
w32-xpm-support gui_w32.txt /*w32-xpm-support*
+w: eval.txt /*w:*
w:current_syntax syntax.txt /*w:current_syntax*
w:quickfix_title quickfix.txt /*w:quickfix_title*
w:var eval.txt /*w:var*
diff --git a/runtime/doc/todo.txt b/runtime/doc/todo.txt
index 8381e6b5f..2cfe63c0d 100644
--- a/runtime/doc/todo.txt
+++ b/runtime/doc/todo.txt
@@ -1,4 +1,4 @@
-*todo.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 Apr 24
+*todo.txt* For Vim version 7.3. Last change: 2013 May 06
VIM REFERENCE MANUAL by Bram Moolenaar
@@ -48,6 +48,8 @@ GTK: problem with 'L' in 'guioptions' changing the window width.
Javascript file where indent gets stuck on: GalaxyMaster, 2012 May 3.
+Nederlandse vertaling tutor. (Rob Bishoff, 2013 Apr 24)
+
The CompleteDone autocommand needs some info passed to it:
- The word that was selected (empty if abandoned complete)
- Type of completion: tag, omnifunc, user func.
@@ -76,8 +78,22 @@ Patch to view coverage of the tests. (Nazri Ramliy, 2013 Feb 15)
Patch to make vim.bindeval() in Python work. (Yukihiro Nakadaira, 2013 Mar 25)
+Patch to avoid wrong error message for 1.0[0]. (Yasuhiro Matsumoto, 2013 May
+1)
+
+Patch to invert characters differently in GTK. (Yukihiro Nakadaira, 2013 May
+5)
+
+Patch for 'backupcopy' default behavior for symlinks on Windows. (David Pope,
+2012 Mar 21, update Mar 31)
+With fix for memory leak: Ken Takata, 2012 Aug 24
+Another update Sep 24.
+Also patch from Joerg Bornemann, 2013 Apr 30.
+
Do allow real tags above the !_TAG entries. Undo older patch. Issue 90.
+Patch to add the bufferlist() function. (Yegappan Lakshmanan, 2013 May 5)
+
Patch to support 'u' in interactive substitute. (Christian Brabandt, 2012 Sep
28) With tests: Oct 9.
@@ -94,6 +110,30 @@ Patch by Christian Brabandt, 2012 Nov 16.
Issue 54: document behavior of -complete, also expands arg.
+Python patch 7: move more to if_py_boty. (ZyX 2013 Apr 26)
+Python patch 8: add vim.window.number. (ZyX 2013 Apr 26)
+Python patch 9: remove useless calls.. (ZyX 2013 Apr 26)
+Python patch 10: window position. (ZyX 2013 Apr 26)
+Python patch 11: reorder code in if_py_both (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 12: fix SEGVs (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 13: negative indices were failing (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 14: tests for previous fixes (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 15: make buflist a bufmap (ZyX 2013 Apr 28) incompatible?
+Python patch 16: fix name of FunctionType (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 17: add iterators (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 18: Python 2.2 support (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 19: drop support for old Pythons (ZyX 2013 Apr 28)
+Python patch 20: tests for vim.buffers (ZyX 2013 Apr 28, second one)
+Python patch 20a: tests for vim.bufferlist (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 21: add vim.tabpages and vim.current.tabpage (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 22: make KeyErrors use PyErr_SetObject (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 23: transform and clean python exceptions (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 24: add ability to assign to more vim.current attributes (ZyX
+ 2013 May 1)
+Python patch 25: make vim.error Exception subclass (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 26: check whether PyObject_IsTrue failed (ZyX 2013 May 1)
+Python patch 27: add tests for various python interfaces (ZyX 2013 May 1)
+
Matches might be highlighted correctly. Inefficient patch by Christian
Brabandt, 2013 Feb 26.
@@ -118,6 +158,8 @@ then Sep 1, reminder Oct 14)
Patch to check if 'foldexpr' sets did_emsg. (Christian Brabandt, 2013 Mar 20)
+No completion for :xmap and :smap. (Yukihiro Nakadaira, 2013 May 5)
+
Patch to set antialiasing style on Windows. (Ondrej Balaz, 2013 Mar 14)
Needs a different check for CLEARTYPE_QUALITY.
@@ -235,11 +277,6 @@ When running Vim in silent ex mode, an existing swapfile causes Vim to wait
for a user action without a prompt. (Maarten Billemont, 2012 Feb 3)
Do give the prompt? Quit with an error?
-Patch for 'backupcopy' default behavior for symlinks on Windows. (David Pope,
-2012 Mar 21, update Mar 31)
-With fix for memory leak: Ken Takata, 2012 Aug 24
-Another update Sep 24.
-
Patch to list user digraphs. (Christian Brabandt, 2012 Apr 14)
Patch for input method status. (Hirohito Higashi, 2012 Apr 18)
@@ -4169,7 +4206,7 @@ Select mode:
8 In blockwise mode, typed characters are inserted in front of the block,
backspace deletes a column before the block. (Steve Hall)
7 Alt-leftmouse starts block mode selection in MS Word.
- See http://www.vim.org/tips/tip.php?tip_id=743
+ See http://vim.wikia.com/wiki/Use_Alt-Mouse_to_select_blockwise.
7 Add Cmdline-select mode. Like Select mode, but used on the command line.
- Change gui_send_mouse_event() to pass on mouse events when 'mouse'
contains 'C' or 'A'.
diff --git a/runtime/syntax/clean.vim b/runtime/syntax/clean.vim
index 10dc9cab3..7bdacfc50 100644
--- a/runtime/syntax/clean.vim
+++ b/runtime/syntax/clean.vim
@@ -2,7 +2,8 @@
" Language: Clean
" Author: Pieter van Engelen <pietere@sci.kun.nl>
" Co-Author: Arthur van Leeuwen <arthurvl@sci.kun.nl>
-" Last Change: 2011 Dec 25 by Thilo Six
+" Previous Change: 2011 Dec 25 by Thilo Six
+" Last Change: 2013 Apr 25 by Jurriën Stutterheim
" For version 5.x: Clear all syntax items
" For version 6.x: Quit when a syntax file was already loaded
@@ -18,7 +19,7 @@ set cpo&vim
" Some Clean-keywords
syn keyword cleanConditional if case
syn keyword cleanLabel let! with where in of
-syn keyword cleanInclude from import
+syn keyword cleanInclude from import qualified
syn keyword cleanSpecial Start
syn keyword cleanKeyword infixl infixr infix
syn keyword cleanBasicType Int Real Char Bool String
diff --git a/runtime/tutor/Makefile b/runtime/tutor/Makefile
index ed745d2c1..35fe82167 100644
--- a/runtime/tutor/Makefile
+++ b/runtime/tutor/Makefile
@@ -18,6 +18,7 @@ all: tutor.utf-8 \
tutor.it.utf-8 \
tutor.ja.sjis tutor.ja.euc \
tutor.ko.euc \
+ tutor.nl \
tutor.no.utf-8 \
tutor.nb \
tutor.nb.utf-8 \
@@ -73,6 +74,9 @@ tutor.ja.euc: tutor.ja.utf-8
tutor.ko.euc: tutor.ko.utf-8
iconv -f UTF-8 -t EUC-KR tutor.ko.utf-8 > tutor.ko.euc
+tutor.nl: tutor.nl.utf-8
+ iconv -f UTF-8 -t ISO-8859-1 tutor.nl.utf-8 > tutor.nl
+
tutor.no.utf-8: tutor.no
iconv -f ISO-8859-1 -t UTF-8 tutor.no > tutor.no.utf-8
diff --git a/runtime/tutor/tutor.nl b/runtime/tutor/tutor.nl
new file mode 100644
index 000000000..7b4d392e3
--- /dev/null
+++ b/runtime/tutor/tutor.nl
@@ -0,0 +1,950 @@
+ ==========================================================================
+ = W e l k o m b i j d e V I M l e s s e n - Versie 1.7 =
+ ==========================================================================
+
+ Vim is een krachtige editor met veel commando's, te veel om uit te leggen
+ in lessen zoals deze. Deze lessen zijn bedoeld om voldoende commando's te
+ behandelen om je in staat te stellen met Vim te werken als een editor voor
+ algemeen gebruik.
+
+ Deze lessen zullen 25 tot 30 minuten in beslag nemen, afhankelijk van de
+ tijd die wordt besteed aan het uitproberen van de commando's.
+
+ LET OP:
+ Door de commando's in deze lessen verandert de tekst. Maak een kopie van
+ dit bestand om mee te oefenen (als je "vimtutor" uitvoerde, is dit al een
+ kopie).
+
+ Deze lessen zijn bedoeld om al doende te leren. Dat betekent dat je de
+ commando's moet uitvoeren om ze goed te leren kennen. Als je de tekst
+ alleen maar doorleest, zal je de commando's niet leren!
+
+ Zorg ervoor dat de <Caps Lock> toets NIET is ingedrukt en druk vaak genoeg
+ op de j-toets om de cursor zo te bewegen dat les 1.1 volledig op het
+ scherm staat.
+
+ LET OP: In deze lessen worden omwille van de duidelijkheid vaak spaties
+ gebruikt binnen een commando (bv. "40 G" of "operator [getal] beweging").
+ Tik deze spaties echter NIET. Ze verstoren de werking.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.1: VERPLAATS DE CURSOR
+
+ ** De cursor wordt verplaatst met de toetsen h, j, k, l zoals aangegeven. **
+ ^
+ k Hint: De h is de meest linkse en beweegt naar links.
+ < h l > De l is de meest rechtse en beweegt naar rechts.
+ j De j lijkt op een pijl naar beneden.
+ v
+
+ 1. Beweeg de cursor over het scherm om er vertrouwd mee te raken.
+
+ 2. Druk de omlaag-toets (j) tot hij repeteert.
+ Nu weet je hoe je de volgende les bereikt.
+
+ 3. Gebruik de omlaag-toets om naar les 1.2 te gaan.
+
+ OPMERKING: Als je twijfelt aan wat je tikte, druk <ESC> om in de opdracht-
+ modus te komen. Tik daarna het commando dat bedoeld wordt.
+
+ OPMERKING: Pijltjes-toetsen werken ook. Met de hjkl-toetsen kan je sneller
+ rondbewegen, als je er eenmaal aan gewend bent. Echt waar!
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.2: VIM AFSLUITEN
+
+ !! LET OP: Lees deze les goed door voordat je iets uitvoert!!
+
+ 1. Druk de <ESC> toets (om zeker in de opdrachtmodus te zitten).
+
+ 2. Tik :q! <ENTER>
+ Hiermee wordt de editor afgesloten. Alle veranderingen gaan VERLOREN.
+
+ 3. Nu zie je de shell-prompt. Tik het commando waarmee je deze lessen
+ hebt opgeroepen. Dat is normaal gesproken: vimtutor <ENTER>
+
+ 4. Als je deze stappen goed hebt doorgelezen, voer dan de stappen 1 tot 3
+ uit om de editor te verlaten en weer op te starten.
+
+ LET OP: :q! <ENTER> verwerpt alle veranderingen die je aanbracht. Een paar
+ lessen verder zal je leren hoe veranderingen worden opgeslagen in
+ een bestand.
+
+ 5. Beweeg de cursor omlaag naar les 1.3.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.3: TEKST BEWERKEN - WISSEN
+
+ ** Tik x om het teken onder de cursor te wissen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel verderop met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op een teken dat moet worden gewist om een fout te
+ herstellen.
+
+ 3. Tik x om het ongewenste teken te wissen.
+
+ 4. Herhaal deze stappen tot de regel goed is.
+
+ ---> Vi kkent eenn opdracccchtmodus en een invooegmmmmodus.
+
+ 5. Nu de regel gecorrigeerd is kan je naar les 1.4 gaan.
+
+ LET OP: Probeer de lessen niet uit je hoofd te leren. Leer al doende.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.4: TEKST BEWERKEN - INVOEGEN
+
+ ** Tik i ('insert') om tekst in te voegen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel verderop met --->.
+
+ 2. Maak de eerste regel gelijk aan de tweede. Zet daarvoor de cursor op
+ de plaats waar tekst moet worden ingevoegd.
+
+ 3. Tik i en daarna de nodige aanvullingen.
+
+ 4. Tik <ESC> na elke herstelde fout om terug te keren in de opdrachtmodus.
+ Herhaal de stappen 2 tot 4 om de zin te verbeteren.
+
+ ---> Aan regel ontekt wat .
+ ---> Aan deze regel ontbreekt wat tekst.
+
+ 5. Ga naar les 1.5 als je gewend bent aan het invoegen van tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.5: TEKST BEWERKEN - TOEVOEGEN
+
+ ** Tik A ('append') om tekst toe te voegen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel verderop met --->.
+ Het maakt niet uit waar de cursor in deze regel staat.
+
+ 2. Tik hoofdletter A en tik de nodige aanvullingen.
+
+ 3. Tik <ESC> nadat de tekst is aangevuld. Zo keer je terug in de
+ opdrachtmodus.
+
+ 4. Ga naar de tweede regel verderop met ---> en herhaal stap 2 en 3
+ om deze zin te corrigeren.
+
+ ---> Er ontbreekt wat tekst aan de
+ Er ontbreekt wat tekst aan deze regel.
+ ---> Hier ontbreekt ook w
+ Hier ontbreekt ook wat tekst.
+
+ 5. Ga naar les 1.6 als je vertrouwd bent geraakt aan het toevoegen
+ van tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.6: EEN BESTAND EDITTEN
+
+ ** Gebruik :wq om een bestand op te slaan en de editor te verlaten. **
+
+ !! LET OP: Lees deze les helemaal door voordat je een van de volgende
+ stappen uitvoert!!
+
+ 1. Verlaat deze les zoals je in les 1.2 deed: :q!
+ Of gebruik een andere terminal als je daar de beschikking over hebt. Doe
+ daar het volgende.
+
+ 2. Tik het volgende commando na de shell-prompt: vim les <ENTER>
+ 'vim' (vaak ook 'vi') is het commando om de Vim-editor te starten,
+ 'les' is de naam van het bestand, dat je gaat bewerken. Kies een andere
+ naam als er al een bestand 'les' bestaat, dat niet veranderd mag worden.
+
+ 3. Voeg naar eigen keus tekst toe, zoals je geleerd hebt in eerdere lessen.
+
+ 4. Sla het bestand met de wijzigingen op en verlaat Vim met :wq <ENTER>
+
+ 5. Herstart vimtutor als je deze bij stap 1 hebt verlaten en ga verder met
+ de volgende samenvatting.
+
+ 6. Voer deze stappen uit nadat je ze hebt gelezen en begrepen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 1
+
+ 1. De cursor wordt bewogen met de pijltjestoetsen of de hjkl-toetsen.
+ h (links) j (omlaag) k (omhoog) l (rechts)
+
+ 2. Start Vim van de shell-prompt. Tik: vim BESTANDSNAAM <ENTER>
+
+ 3. Sluit Vim af met <ESC> :q! <ENTER> om de veranderingen weg te gooien.
+ OF tik <ESC> :wq <ENTER> om de veranderingen te bewaren.
+
+ 4. Wis het teken onder de cursor met: x
+
+ 5. Invoegen of toevoegen van tekst, tik:
+ i en daarna de in te voegen tekst <ESC> voeg in vanaf de cursor
+ A en daarna de toe te voegen tekst <ESC> voeg toe achter de regel
+
+ OPMERKING: Met <ESC> kom je terug in opdrachtmodus en wordt een ongewenst
+ of gedeeltelijk uitgevoerd commando afgebroken.
+
+ Ga nu verder met les 2.1.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.1: WIS-COMMANDO'S
+
+ ** Tik dw ('delete word') om een woord te wissen. **
+
+ 1. Druk op <ESC> om zeker in de opdrachtmodus te zijn.
+
+ 2. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 3. Ga met de cursor naar het begin van een woord dat moet worden gewist.
+
+ 4. Met het tikken van dw verdwijnt het woord.
+
+ OPMERKING: De letter d verschijnt op de laatste regel van het scherm
+ zodra je hem tikt. Vim is aan het wachten tot je de w tikt.
+ Als je een ander teken dan d ziet, heb je iets verkeerds
+ getikt. Druk op <ESC> en begin opnieuw.
+
+ NOG EEN OPMERKING: Dit werkt alleen als de optie 'showcmd' is ingeschakeld.
+ Dat gebeurt met :set showcmd <ENTER>
+
+ ---> Er zijn een het paar ggg woorden, die niet in deze len zin thuishoren.
+
+ 5. Herhaal de stappen 3 en 4 tot de zin goed is en ga naar les 2.2.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.2: MEER WIS-COMMANDO'S
+
+ ** Tik d$ om te wissen tot het einde van de regel. **
+
+ 1. Druk op <ESC> om zeker in de opdrachtmodus te zijn.
+
+ 2. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 3. Ga met de cursor naar het einde van de correcte regel (NA de eerste . ).
+
+ 4. Tik d$ om te wissen tot het einde van de regel.
+
+ ---> Iemand heeft het einde van deze regel dubbel getikt. dubbel getikt.
+
+ 5. Ga naar les 2.3 voor uitleg.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.3: OVER OPERATOREN EN BEWEGINGEN
+
+ Veel commando's die de tekst veranderen, bestaan uit een operator en een
+ beweging. De samenstelling van een wis-commando met de operator d is:
+ d beweging
+
+ Daarbij is:
+ d - de wis-operator
+ beweging - het bereik waarop de operator werkt (zie het lijstje hieronder)
+
+ Een korte lijst van bewegingen vanaf de cursor:
+ w - tot het begin van het volgende woord, ZONDER het eerste teken daarvan.
+ e - tot het einde van het huidige woord, INCLUSIEF het laatste teken.
+ $ - tot het einde van de regel, INCLUSIEF het laatste teken.
+
+ Het tikken van de wist tekst vanaf de cursor tot het eind van het woord.
+
+ OPMERKING: Het intikken van alleen maar de beweging, zonder een operator,
+ in de opdrachtmodus beweegt de cursor (respectievelijk naar het
+ volgende woord, naar het eind van het huidige woord en naar het
+ eind van de regel).
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.4: GEBRUIK VAN EEN TELLER BIJ EEN BEWEGING
+
+ ** Een getal voor een beweging herhaalt het zoveel keer. **
+
+ 1. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 2. Tik 2w zodat de cursor twee woorden vooruit gaat.
+
+ 3. Tik 3e zodat de cursor naar het einde van het derde woord gaat.
+
+ 4. Tik 0 (nul) om naar het begin van de regel te gaan.
+
+ 5. Herhaal de stappen 2 en 3 met andere getallen.
+
+ ---> Dit is een regel met woorden waarin je heen en weer kan bewegen.
+
+ 6. Ga verder met les 2.5.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.5: GEBRUIK EEN TELLER OM MEER TE WISSEN
+
+ ** Een getal met een operator zorgt dat deze zoveel keer wordt herhaald. **
+
+ Bij de combinatie van wis-operator en beweging kan je voor de beweging een
+ teller zetten om meer te wissen:
+ d [teller] beweging
+
+ 1. Ga naar het eerste woord in HOOFDLETTERS in de regel na --->.
+
+ 2. Met d2w worden twee woorden (in dit voorbeeld in hoofdletters) gewist.
+
+ 3. Herhaal de stappen 1 en 2 met verschillende tellers om de verschillende
+ woorden in hoofdletters met één commando te wissen.
+
+ ---> deze ABC DE regel FGHI JK LMN OP is QZ RS ontdaan van rommel.
+
+ OPMERKING: De teller kan ook aan het begin staan: d2w en 2dw werken allebei.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.6: BEWERKING VAN HELE REGELS
+
+ ** Tik dd om een hele regel te wissen. **
+
+ Omdat het wissen van een hele regel vaak voorkomt, besloten de ontwerpers
+ van Vi dat met het tikken van dd simpelweg een hele regel gewist wordt.
+
+ 1. Ga met de cursor naar de tweede regel van de zinnetjes hieronder.
+
+ 2. Tik dd om de regel te wissen.
+
+ 3. Ga nu naar de vierde regel.
+
+ 4. Tik 2dd om twee regels te wissen.
+
+ ---> 1) Rozen zijn rood.
+ ---> 2) Modder is leuk.
+ ---> 3) Viooltjes zijn blauw.
+ ---> 4) Ik heb een auto.
+ ---> 5) De klok slaat de tijd.
+ ---> 6) Suiker is zoet.
+ ---> 7) En dat ben jij ook.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.7: HET COMMANDO HERSTEL
+
+ ** u maakt het laatste commando ongedaan, U herstelt een hele regel. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel hieronder met ---> en zet hem
+ op de eerste fout.
+
+ 2. Tik x om het eerste ongewenste teken te wissen.
+
+ 3. Tik nu u en maak daarmee het vorige commando ongedaan.
+
+ 4. Herstel nu alle fouten in de regel met het x commando.
+
+ 5. Tik een hoofdletter U om de regel in z'n oorspronkelijke staat terug
+ te brengen.
+
+ 6. Tik nu een paar keer u en herstel daarmee de U en eerdere commando's.
+
+ 7. Tik nu een paar keer CTRL-R (Ctrl-toets ingedrukt houden en R tikken) en
+ voer daarmee de commando's opnieuw uit: 'redo' oftewel 'undo de undo's'.
+
+ ---> Heerstel de fouten inn deeze regel en brenng ze weer terugg met undo.
+
+ 8. Dit zijn heel nuttige commando's. Ga verder met samenvatting van les 2.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 2
+
+ 1. Wis van de cursor tot het volgende woord met dw
+
+ 2. Wis van de cursor tot het eind van de regel met d$
+
+ 3. Wis de hele regel met dd
+
+ 4. Herhaal een beweging door er een getal voor te zetten: 2w
+
+ 5. De opbouw van een wijzigingscommando is:
+ operator [getal] beweging
+ daarbij is:
+ operator - wat er moet gebeuren, bijvoorbeeld d om te wissen
+ [getal] - een (niet-verplichte) teller om 'beweging' te herhalen
+ beweging - een beweging door de te wijzigen tekst zoals w (woord)
+ of $ (tot het einde van de regel) enz.
+
+ 6. Ga naar het begin van de regel met nul: 0
+
+ 7. Undo de voorgaande actie met u (kleine letter)
+ Undo alle veranderingen in een regel met U (hoofdletter)
+ Undo de undo's met CTRL-R
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.1: HET COMMANDO PLAK
+
+ ** Tik p ('put') en plak daarmee zojuist gewiste tekst na te cursor. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel met ---> hierna.
+
+ 2. Wis de regel met dd en bewaar hem zodoende in een Vim-register.
+
+ 3. Ga naar de c-regel, waar de gewiste regel ONDER moet komen.
+
+ 4. Tik p om de regel terug te zetten onder de regel met de cursor.
+
+ 5. Herhaal de stappen 2 tot 4 om de regels in de goede volgorde te zetten.
+
+---> d) Krijg je het ook onder de knie?
+---> b) Viooltjes zijn blauw,
+---> c) Begrip is te leren,
+---> a) Rozen zijn rood,
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.2: HET COMMANDO VERVANG
+
+ ** Tik rx ('replace') om het teken onder de cursor te vervangen door x. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op de eerste fout.
+
+ 3. Tik r en dan het teken dat er hoort te staan.
+
+ 4. Herhaal de stappen 2 en 3 tot de eerste regel gelijk is aan de tweede.
+
+ ---> Bij het tokken van dezf hegel heeft iemamd verklerde letters getikt.
+ ---> Bij het tikken van deze regel heeft iemand verkeerde letters getikt.
+
+ 5. Ga nu naar les 3.3.
+
+ LET OP: Door het te doen, leer je beter dan door het uit je hoofd te leren.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.3: HET COMMANDO VERANDER
+
+ ** Tik ce om te veranderen tot het einde van een woord. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op de u van ruch.
+
+ 3. Tik ce en de juiste letters (in dit geval "egel").
+
+ 4. Druk <ESC> en ga naar het volgende teken dat moet worden veranderd.
+
+ 5. Herhaal de stappen 3 en 4 tot de eerste regel gelijk is aan de tweede.
+
+ ---> In deze ruch staan een paar weedrim die veranderd moud worden.
+ ---> In deze regel staan een paar woorden die veranderd moeten worden.
+
+ LET OP: Met ce wordt (het laatste deel van) een woord gewist en kom je
+ in de invoegmodus.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.4: MEER VERANDERINGEN MET c
+
+ 1. Het commando verander ('change') werkt op dezelfde manier als wis. De
+ opbouw is:
+ c [teller] beweging
+
+ 2. De bewegingen zijn hetzelfde, zoals w (woord) en $ (einde regel).
+
+ 3. Ga naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 4. Zet de cursor op de eerste fout.
+
+ 5. Tik c$ en tik de rest van de regel zodat hij gelijk wordt aan de
+ tweede en sluit af met <ESC>.
+
+ ---> Het einde van deze regel moet precies zo worden als de tweede regel.
+ ---> Het einde van deze regel moet gecorrigeerd worden met het commando c$.
+
+ OPMERKING: Je kan de toets <BACKSPACE> gebruiken om tikfouten te herstellen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 3
+
+ 1. Tik p om tekst terug te plakken, die zojuist is gewist. Dit zet de
+ gewiste tekst ACHTER de cursor (als een hele regel is gewist komt deze
+ op de regel ONDER de cursor.
+
+ 2. Het teken waarop de cursor staat wordt vervangen met r gevolgd door
+ het teken dat je daar wilt hebben.
+
+ 3. Het commando 'verander' stelt je in staat om tekst te veranderen vanaf
+ de cursor tot waar de 'beweging' je brengt. Dat wil zeggen: tik ce om
+ te veranderen vanaf de cursor tot het einde van het woord, c$ om te
+ veranderen tot het einde van de regel.
+
+ 4. De opbouw van het commando verander is:
+ c [teller] beweging
+
+ Ga nu naar de volgende les.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.1: PLAATS VAN DE CURSOR EN STATUS VAN HET BESTAND
+
+ ** CTRL-G laat zien waar (regelnummer) je je bevindt en wat de status van
+ het bestand is. Met [nummer] G ga je naar een bepaalde regel. **
+
+ LET OP: Lees de hele les voordat je een stap uitvoert!!
+
+ 1. Hou de Ctrl-toets ingedrukt en tik g . Dit noemen we CTRL-G.
+ Onderaan de pagina verschijnt een boodschap met de bestandsnaam en de
+ positie in het bestand. Onthou het regelnummer voor stap 3.
+
+ OPMERKING: Als de optie 'ruler' aan staat, wordt de positie van de cursor
+ (regelnummer, kolom) steeds in de rechter-onderhoek van het
+ scherm vermeld. In dit geval vermeldt CTRL-G geen regelnummer.
+ CTRL-G geeft ook de status aan, namelijk of de tekst veranderd
+ is ('modified') sinds het de laatste keer is opgeslagen.
+
+ 2. Tik hoofdletter G om naar het einde van het bestand te gaan.
+ Tik gg om naar het begin van het bestand te gaan.
+
+ 3. Tik het regelnummer waar je bij stap 1 was en daarna G . Dit brengt je
+ terug naar de regel waar je was toen je de eerste keer CTRL-G tikte.
+
+ 4. Voer de stappen 1 tot 3 uit als je dit goed hebt gelezen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.2: HET COMMANDO ZOEKEN
+
+ ** Met /ZOEK wordt naar de zoekterm (één of meer woorden) gezocht. **
+
+ 1. Tik in de opdrachtmodus het teken / . Je ziet dat het met de cursor
+ aan de onderkant van het scherm verschijnt, zoals bij het :-commando.
+
+ 2. Tik nu 'ffouut' <ENTER>. Dit is het woord waarnaar gezocht wordt.
+
+ 3. Tik n om verder te zoeken met dezelfde zoekterm.
+ Zoek met N met dezelfde zoekterm in de tegenovergestelde richting.
+
+ 4. Zoek in achterwaartse richting met ?zoekterm in plaats van / .
+
+ 5. Keer terug naar de vorige hit met CTRL-O (hou Ctrl-toets ingedrukt en
+ tik letter o). Herhaal om verder terug te gaan. CTRL-I gaat vooruit.
+
+ ---> "ffouut" is niet de juiste spelling van fout, ffouut is een fout.
+
+ OPMERKING: Als zoeken het einde van het bestand bereikt, wordt vanaf het
+ begin doorgezocht, tenzij de optie 'wrapscan' is uitgeschakeld.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.3: GA NAAR CORRESPONDERENDE HAAKJES
+
+ ** Tik % om naar corresponderende ), ] of } te gaan. **
+
+ 1. Zet de cursor op een (, [ of { in de regel hieronder met --->.
+
+ 2. Tik dan het teken % .
+
+ 3. De cursor gaan naar het overeenkomstige haakje.
+
+ 4. Met opnieuw % gaat de cursor terug naar het eerste haakje.
+
+ 5. Plaats de cursor op een ander haakje en bekijk wat % doet.
+
+ ---> Dit ( is een testregel met ('s, ['s ] en {'s } erin. ))
+
+ OPMERKING: Dit is nuttig bij het debuggen van een programma waarin haakjes
+ niet corresponderen. Met de optie 'showmatch' wordt ook
+ aangegeven of haakjes corresponderen, maar de cursor wordt niet
+ (blijvend) verplaatst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.4: HET VERVANG COMMANDO
+
+ ** Tik :s/oud/nieuw/g om 'oud' door 'nieuw' te vervangen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel hieronder met --->.
+
+ 2. Tik :s/dee/de <ENTER>. Zoals je ziet, vervangt ('substitute') dit
+ commando alleen de eerste "dee" in de regel.
+
+ 3. Tik nu :s/dee/de/g . Met de g-vlag ('global') wordt elke "dee" in de
+ regel vervangen.
+
+ ---> dee beste tijd om dee bloemen te zien is in dee lente.
+
+ 4. Om in (een deel van) een tekst elk 'oud' te vervangen door 'nieuw':
+ tik :#,#s/oud/nieuw/g waar #,# de regelnummers zijn die het gebied
+ begrenzen waarin wordt vervangen.
+ tik :%s/oud/nieuw/g om alles te vervangen in het hele bestand.
+ tik :%s/oud/nieuw/gc om elke 'oud' in het hele bestand te vinden
+ en te vragen of er vervangen moet worden.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 4
+
+ 1. CTRL-G laat positie in het bestand zien en de status van het bestand.
+ G verplaatst je naar het einde van het bestand.
+ nummer G verplaatst je naar regelnummer.
+ gg verplaatst je naar de eerste regel.
+
+ 2. Met / en een zoekterm wordt VOORWAARTS gezocht naar de term.
+ Met ? en een zoekterm wordt ACHTERWAARTS gezocht naar de term.
+ Tik n na een zoekopdracht om de volgende hit te vinden,
+ of tik N om in de andere richting te zoeken.
+ CTRL-O brengt je naar eerdere hit, CTRL-I naar nieuwere.
+
+ 3. Tik % terwijl de cursor op een haakje ([{}]) staat, om naar het
+ corresponderende haakje te gaan.
+
+ 4. :s/oud/nieuw vervangt het eerste 'oud' in een regel door 'nieuw'.
+ :s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' in een regel door 'nieuw'.
+ :#,#s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' door 'nieuw' tussen de regelnummers.
+ :%s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' door 'nieuw' in het hele bestand.
+ Voeg c toe (:%s/oud/nieuw/gc) om elke keer om bevestiging
+ ('confirmation') te vragen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.1: HOE EEN EXTERN COMMANDO WORDT UITGEVOERD
+
+ ** Tik :! gevolgd door een extern commando om dat uit te voeren. **
+
+ 1. Tik het commando : waarmee de cursor op de onderste regel van het
+ scherm komt te staan. Nu kan je een opdracht geven via de commando-regel.
+
+ 2. Tik een ! (uitroepteken). Dit stelt je in staat om elk shell-commando
+ uit te voeren.
+
+ 3. Tik bijvoorbeeld ls na het uitroepteken en daarna <ENTER>. Hiermee
+ krijg je de inhoud van je map te zien, net alsof je de opdracht gaf
+ vanaf de shell-prompt. Probeer :!dir als het niet werkt.
+
+ OPMERKING: Elk extern commando kan op deze manier uitgevoerd worden, ook
+ met argumenten.
+
+ OPMERKING: Alle commando's na : moeten worden afgesloten met <ENTER>.
+ Vanaf nu zullen we dat niet meer altijd vermelden.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.2: MEER OVER HET OPSLAAN VAN BESTANDEN
+
+ ** Tik :w BESTANDSNAAM om de tekst mèt veranderingen op te slaan. **
+
+ 1. Tik :!dir of :!ls om de inhoud van je map te tonen. Je weet
+ inmiddels dat je daarna een <ENTER> moet tikken.
+
+ 2. Kies een bestandsnaam die nog niet bestaat, bijvoorbeeld TEST.
+
+ 3. Tik nu: :w TEST (als je de naam TEST hebt gekozen).
+
+ 4. Hierdoor wordt het hele bestand (de VIM lessen) opgeslagen onder de
+ naam TEST. Tik weer :!dir of :!ls om dit te controleren.
+
+ OPMERKING: Als je Vim zou verlaten en opnieuw zou starten met vim TEST is
+ het bestand een exacte kopie van de lessen, zoals je ze opsloeg.
+
+ 5. Wis het bestand nu met de opdracht (MS-DOS) :!del TEST
+ of (Unix) :!rm TEST
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.3: EEN DEEL VAN DE TEKST OPSLAAN
+
+ ** Sla een deel van het bestand op met v beweging :w BESTANDSNAAM **
+
+ 1. Ga naar deze regel.
+
+ 2. Tik v en ga met de cursor naar stap 5 hieronder. Je ziet dat de
+ tekst oplicht.
+
+ 3. Tik : . Onderaan het scherm zal :'<,'> verschijnen.
+
+ 4. Tik w TEST , waar TEST een bestandsnaam is, die nog niet bestaat.
+ Controleer dat je :'<,'>w TEST ziet staan voordat je <ENTER> tikt.
+
+ 5. Vim slaat nu de geselecteerde regels op in het bestand TEST. Met
+ :!dir of !ls kan je dat zien. Wis het nog niet! We zullen het in
+ de volgende les gebruiken.
+
+ OPMERKING: Het tikken van v zet zichtbare modus ('visual selection') aan.
+ Je kan de cursor rondbewegen om de selectie groter of kleiner
+ te maken. Vervolgens kan je een commando gebruiken om iets met
+ de tekst te doen. Met d bijvoorbeeld wis je de tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.4: OPHALEN EN SAMENVOEGEN VAN BESTANDEN
+
+ ** Tik :r BESTANDSNAAM om de inhoud van een bestand in te voegen. **
+
+ 1. Zet de cursor precies boven deze regel.
+
+ OPMERKING: Na het uitvoeren van stap 2 zie je tekst van les 5.3. Scrol
+ daarna naar beneden om deze les weer te zien.
+
+ 2. Haal nu het bestand TEST op met het commando :r TEST .
+ Het bestand dat je ophaalt komt onder de regel waarin de cursor staat.
+
+ 3. Controleer dat er een bestand is opgehaald. Ga met de cursor omhoog.
+ Dan zie je de tekst van les 5.3 dubbel, het origineel en de versie uit
+ het bestand.
+
+ OPMERKING: Je kan ook de uitvoer van een extern commando inlezen. Om een
+ voorbeeld te geven: :r !ls leest de uitvoer van het commando
+ ls en zet dat onder de regel waarin de cursor staat.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 5
+
+ 1. :!COMMANDO voert een extern commando uit.
+ Enkele bruikbare voorbeelden zijn:
+ (MS-DOS) (Unix)
+ :!dir :!ls - laat de inhoud van een map zien
+ :!del BESTAND :!rm BESTAND - wist bestand BESTAND
+
+ 2. :w BESTANDSNAAM schrijft het huidige Vim-bestand naar disk met de
+ naam BESTANDSNAAM.
+
+ 3. v beweging :w BESTANDSNAAM laat je in zichtbare modus een fragment
+ selecteren, dat wordt opgeslagen in het bestand BESTANDSNAAM.
+
+ 4. :r BESTANDSNAAM haalt het bestand BESTANDSNAAM op en voegt het onder
+ de cursor-positie in de tekst in.
+
+ 5. :r !dir leest de uitvoer van het externe commando dir en zet het onder
+ de cursor-positie.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.1: HET COMMANDO OPEN
+
+ ** Tik o om een regel onder de cursor te openen in invoegmodus. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel beneden met --->.
+
+ 2. Tik de kleine letter o en open daarmee een regel ONDER de cursor en
+ ga naar de invoegmodus.
+
+ 3. Tik wat tekst in en sluit af met <ESC> om de invoegmodus te verlaten.
+
+ ---> Als je o tikt, komt de cursor in een nieuwe regel in invoegmodus.
+
+ 4. Om een regel BOVEN de cursor te openen, moet je gewoon een hoofdletter
+ O tikken in plaats van een kleine letter. Probeer dat vanaf de volgende
+ regel.
+
+ ---> Open een regel hierboven. Tik een O terwijl de cursor hier staat.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.2: HET COMMANDO TOEVOEGEN
+
+ ** Tik a om tekst toe te voegen ACHTER de cursor. **
+
+ 1. Ga naar het begin van de regel beneden met --->.
+
+ 2. Tik e tot de cursor op het einde van "ste" staat.
+
+ 3. Tik een (kleine letter) a ('append') om toe te voegen ACHTER de cursor.
+
+ 4. Vul het woord aan zoals in de volgende regel. Druk <ESC> om de
+ invoegmodus te verlaten.
+
+ 5. Ga met e naar het einde van het volgende onvolledige woord en herhaal
+ de stappen 3 en 4.
+
+ ---> Deze regel ste je in staat om te oef in het toevo van tekst.
+ Deze regel stelt je in staat om te oefenen in het toevoegen van tekst.
+
+ OPMERKING: a, i en A openen allemaal dezelfde invoegmodus, het enige
+ verschil is waar tekens worden ingevoegd.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.3: VERVANGEN OP EEN ANDERE MANIER
+
+ ** Tik een hoofdletter R om meer dan één teken te vervangen. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel beneden met --->. Ga met de cursor naar het
+ begin van de eerste "xxx" .
+
+ 2. Tik nu R en daarna het getal eronder in de tweede regel, zodat xxx
+ wordt vervangen.
+
+ 3. Druk <ESC> om de vervangmodus te verlaten. Je ziet dat de rest van de
+ regel ongewijzigd blijft.
+
+ 4. Herhaal de stappen om de overgebleven xxx te vervangen.
+
+ ---> Optellen van 123 en xxx geeft je xxx.
+ ---> Optellen van 123 en 456 geeft je 579.
+
+ OPMERKING: Vervangmodus lijkt op invoegmodus, maar elk teken dat je tikt,
+ vervangt een bestaand teken.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.4: TEKST KOPIËREN EN PLAKKEN
+
+ ** Gebruik y om tekst te kopiëren en p om te plakken. **
+
+ 1. Ga naar de regel beneden met ---> en zet de cursor achter "a)".
+
+ 2. Zet zichtbare modus aan met v en zet de cursor juist voor "eerste".
+
+ 3. Tik y ('yank') om de opgelichte tekst ("dit is het") te kopiëren.
+
+ 4. Ga met j$ met de cursor naar het einde van de volgende regel.
+
+ 5. Plak de gekopieerde tekst met p en tik a tweede <ESC>.
+
+ 6. Selecteer in zichtbare modus "onderdeel", kopieer het met y en
+ ga met j$ naar het einde van de tweede regel. Plak de tekst daar
+ met p .
+
+ ---> a) dit is het eerste onderdeel
+ b)
+
+ OPMERKING: Je kan y ook als operator gebruiken; yw kopieert een woord,
+ yy een hele regel.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.5: OPTIES GEBRUIKEN
+
+ ** Gebruik een optie voor al dan niet hoofdlettergevoelig zoeken. **
+
+ 1. Zoek naar 'hoofdlettergevoelig' met /hoofdlettergevoelig <ENTER>
+ Herhaal het zoeken enkele keren door n te tikken.
+
+ 2. Schakel de optie 'ic' ('ignore case', niet-hoofdlettergevoelig) in
+ met :set ic
+
+ 3. Zoek met n opnieuw naar 'hoofdlettergevoelig'. Je ziet dat
+ Hoofdlettergevoelig en HOOFDLETTERGEVOELIG nu ook gevonden worden.
+
+ 4. Schakel de opties 'hlsearch' (treffers oplichten) en 'incsearch' (toon
+ gedeeltelijke treffers bij intikken) in met :set hls is
+
+ 5. Tik weer /hoofdlettergevoelig <ENTER> en kijk wat er gebeurt.
+
+ 6. Schakel 'hoofdlettergevoelig' weer in met :set noic
+
+ OPMERKING: Schakel het oplichten van treffers uit met :nohlsearch
+
+ OPMERKING: Om bij een enkel zoek-commando de hoofdlettergevoeligheid om
+ te draaien kan \c worden gebruikt na de zoekterm:
+ /hoofdlettergevoelig\c <ENTER>.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 6
+
+ 1. Tik o om een regel te openen ONDER de cursor en invoegmodus te starten.
+ Tik O om een regel te openen BOVEN de cursor.
+
+ 2. Tik a om tekst toe te voegen NA de cursor.
+ Tik A om tekst toe te voegen aan het einde van de regel.
+
+ 3. Het commando e beweegt de cursor naar het einde van een woord.
+
+ 4. De operator y yankt (kopieert) tekst, p zet het terug (plakt).
+
+ 5. Met hoofdletter R wordt de vervangmodus geopend, met <ESC> afgesloten.
+
+ 6. Met :set xxx wordt optie 'xxx' ingeschakeld. Opties zijn bijvoorbeeld:
+ ic ignorecase geen verschil hoofdletters/kleine letters bij zoeken
+ is incsearch toon gedeeltelijke treffers tijdens intikken zoekterm
+ hls hlsearch laat alle treffers oplichten
+ Je kan zowel de lange als de korte naam van een optie gebruiken.
+
+ 7. Zet 'no' voor de naam om een optie uit te schakelen: :set noic
+ schakelt 'ic' uit.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.1: HULP INROEPEN
+
+ ** Het gebruik van ingebouwde hulp. **
+
+ Vim heeft een uitgebreid ingebouwd hulpsysteem. Probeer, om te beginnen,
+ één van deze drie:
+ - druk de <HELP> toets (als je die hebt)
+ - druk de <F1> toets (als je die hebt)
+ - tik :help <ENTER>
+
+ Lees de tekst in het help-venster om te leren hoe 'help' werkt.
+ Tik CTRL-W CTRL-W om van het ene venster naar het andere te gaan.
+ Met :q <ENTER> wordt het help-venster gesloten.
+
+ Je kan hulp vinden over nagenoeg elk onderwerp door een argument aan het
+ commando :help toe te voegen. Probeer deze (en vergeet <ENTER> niet):
+ :help w
+ :help c_CTRL-D
+ :help insert-index
+ :help user-manual
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.2: SCHRIJF EEN CONFIGURATIEBESTAND
+
+ ** Mogelijkheden van Vim uitbreiden. **
+
+ Vim kent veel meer mogelijkheden dan Vi, maar de meeste zijn standaard
+ uitgeschakeld. Om meer functies te gebruiken moet je een 'vimrc'-bestand
+ schrijven.
+
+ 1. Bewerk het bestand 'vimrc'. Hoe dat moet hangt af van je systeem:
+ :e ~/.vimrc voor Unix
+ :e $VIM/_vimrc voor MS-Windows
+
+ 2. Lees de inhoud van het voorbeeld-bestand:
+ :r $VIMRUNTIME/vimrc_example.vim
+
+ 3. Sla het bestand op met :w
+
+ De volgende keer dat je Vim start wordt 'syntaxiskleuring' gebruiken.
+ Je kan al je voorkeursinstellingen toevoegen aan dit 'vimrc'-bestand.
+ Tik :help vimrc-intro voor meer informatie.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.3: AANVULLEN
+
+ ** Aanvullen van de 'command line' met CTRL-D en <TAB>. **
+
+ 1. Zorg dat Vim niet in 'compatible mode' is met :set nocp
+
+ 2. Kijk welke bestanden zich in de map bevinden met :!ls of :!dir
+
+ 3. Tik het begin van een commando: :e
+
+ 4. Met CTRL-D toont Vim een lijst commando's, die met "e" beginnen.
+
+ 5. Druk enkele keren <TAB>. Vim laat aanvullingen zien, zoals ":edit",
+ dat we hier gebruiken.
+
+ 6. Voeg een spatie toe en de eerste letter(s) van een bestaande
+ bestandsnaam: :edit BESTAND
+
+ 7. Druk <TAB>. Vim vult de naam aan (als hij uniek is).
+
+ OPMERKING: Aanvullen werkt bij tal van commando's. Probeer gewoon CTRL-D
+ en <TAB>. Het is bijzonder nuttig bij :help .
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 7
+
+ 1. Tik :help of druk <F1> of <Help> om een help-venster te openen.
+
+ 2. Tik :help CMD voor hulp over CMD .
+
+ 3. Tik CTRL-W CTRL-W om naar een ander venster te gaan.
+
+ 4. Tik :q om het help-venster te sluiten.
+
+ 5. Maak een bestand met de naam 'vimrc' voor je voorkeursinstellingen.
+
+ 6. Druk CTRL-D tijdens het intikken van een :-commando om mogelijke
+ aanvullingen te zien. Druk <TAB> om aanvullen te gebruiken.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Hiermee komen de Vim-lessen tot een einde. Ze waren bedoeld om een kort
+ overzicht te geven van de Vim-editor, juist voldoende om de editor
+ redelijk makkelijk te gebruiken. Deze lessen zijn verre van volledig. Vim
+ kent veel meer commando's. Lees hierna de handleiding voor gebruikers:
+ ":help user-manual".
+
+ Voor verdere studie wordt aanbevolen:
+ Vim - Vi Improved - door Steve Oualline
+ Uitgever: New Riders
+ Dit is het eerste boek dat geheel aan Vim is gewijd. Speciaal geschikt
+ voor beginners. Met veel voorbeelden en afbeeldingen.
+ Zie http://iccf-holland.org/click5.html
+
+ Het volgende boek is ouder en gaat meer over Vi dan Vim, maar het wordt
+ toch aanbevolen:
+ Learning the Vi Editor - door Linda Lamb
+ Uitgever: O'Reilly & Associates Inc.
+ Het is een goed boek om nagenoeg alles te weten te komen dat je met Vi
+ zou willen doen. De zesde en vooral de nieuwe zevende druk (onder de
+ titel Learning the Vi and Vim Editors door Arnold Robbins, Elbert Hannah
+ & Linda Lamb) bevat ook informatie over Vim.
+
+ Deze lessen zijn geschreven door Michael C. Pierce en Robert K. Ware,
+ Colorado School of Mines met gebruikmaking van ideeën van Charles Smith
+ van de Colorado State University. E-mail: bware@mines.colorado.edu.
+
+ Aangepast voor Vim door Bram Moolenaar.
+
+ Nederlandse vertaling door Rob Bishoff, april 2012
+ e-mail: rob.bishoff@hccnet.nl)
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
diff --git a/runtime/tutor/tutor.nl.utf-8 b/runtime/tutor/tutor.nl.utf-8
new file mode 100644
index 000000000..715c8d3d7
--- /dev/null
+++ b/runtime/tutor/tutor.nl.utf-8
@@ -0,0 +1,950 @@
+ ==========================================================================
+ = W e l k o m b i j d e V I M l e s s e n - Versie 1.7 =
+ ==========================================================================
+
+ Vim is een krachtige editor met veel commando's, te veel om uit te leggen
+ in lessen zoals deze. Deze lessen zijn bedoeld om voldoende commando's te
+ behandelen om je in staat te stellen met Vim te werken als een editor voor
+ algemeen gebruik.
+
+ Deze lessen zullen 25 tot 30 minuten in beslag nemen, afhankelijk van de
+ tijd die wordt besteed aan het uitproberen van de commando's.
+
+ LET OP:
+ Door de commando's in deze lessen verandert de tekst. Maak een kopie van
+ dit bestand om mee te oefenen (als je "vimtutor" uitvoerde, is dit al een
+ kopie).
+
+ Deze lessen zijn bedoeld om al doende te leren. Dat betekent dat je de
+ commando's moet uitvoeren om ze goed te leren kennen. Als je de tekst
+ alleen maar doorleest, zal je de commando's niet leren!
+
+ Zorg ervoor dat de <Caps Lock> toets NIET is ingedrukt en druk vaak genoeg
+ op de j-toets om de cursor zo te bewegen dat les 1.1 volledig op het
+ scherm staat.
+
+ LET OP: In deze lessen worden omwille van de duidelijkheid vaak spaties
+ gebruikt binnen een commando (bv. "40 G" of "operator [getal] beweging").
+ Tik deze spaties echter NIET. Ze verstoren de werking.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.1: VERPLAATS DE CURSOR
+
+ ** De cursor wordt verplaatst met de toetsen h, j, k, l zoals aangegeven. **
+ ^
+ k Hint: De h is de meest linkse en beweegt naar links.
+ < h l > De l is de meest rechtse en beweegt naar rechts.
+ j De j lijkt op een pijl naar beneden.
+ v
+
+ 1. Beweeg de cursor over het scherm om er vertrouwd mee te raken.
+
+ 2. Druk de omlaag-toets (j) tot hij repeteert.
+ Nu weet je hoe je de volgende les bereikt.
+
+ 3. Gebruik de omlaag-toets om naar les 1.2 te gaan.
+
+ OPMERKING: Als je twijfelt aan wat je tikte, druk <ESC> om in de opdracht-
+ modus te komen. Tik daarna het commando dat bedoeld wordt.
+
+ OPMERKING: Pijltjes-toetsen werken ook. Met de hjkl-toetsen kan je sneller
+ rondbewegen, als je er eenmaal aan gewend bent. Echt waar!
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.2: VIM AFSLUITEN
+
+ !! LET OP: Lees deze les goed door voordat je iets uitvoert!!
+
+ 1. Druk de <ESC> toets (om zeker in de opdrachtmodus te zitten).
+
+ 2. Tik :q! <ENTER>
+ Hiermee wordt de editor afgesloten. Alle veranderingen gaan VERLOREN.
+
+ 3. Nu zie je de shell-prompt. Tik het commando waarmee je deze lessen
+ hebt opgeroepen. Dat is normaal gesproken: vimtutor <ENTER>
+
+ 4. Als je deze stappen goed hebt doorgelezen, voer dan de stappen 1 tot 3
+ uit om de editor te verlaten en weer op te starten.
+
+ LET OP: :q! <ENTER> verwerpt alle veranderingen die je aanbracht. Een paar
+ lessen verder zal je leren hoe veranderingen worden opgeslagen in
+ een bestand.
+
+ 5. Beweeg de cursor omlaag naar les 1.3.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.3: TEKST BEWERKEN - WISSEN
+
+ ** Tik x om het teken onder de cursor te wissen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel verderop met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op een teken dat moet worden gewist om een fout te
+ herstellen.
+
+ 3. Tik x om het ongewenste teken te wissen.
+
+ 4. Herhaal deze stappen tot de regel goed is.
+
+ ---> Vi kkent eenn opdracccchtmodus en een invooegmmmmodus.
+
+ 5. Nu de regel gecorrigeerd is kan je naar les 1.4 gaan.
+
+ LET OP: Probeer de lessen niet uit je hoofd te leren. Leer al doende.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.4: TEKST BEWERKEN - INVOEGEN
+
+ ** Tik i ('insert') om tekst in te voegen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel verderop met --->.
+
+ 2. Maak de eerste regel gelijk aan de tweede. Zet daarvoor de cursor op
+ de plaats waar tekst moet worden ingevoegd.
+
+ 3. Tik i en daarna de nodige aanvullingen.
+
+ 4. Tik <ESC> na elke herstelde fout om terug te keren in de opdrachtmodus.
+ Herhaal de stappen 2 tot 4 om de zin te verbeteren.
+
+ ---> Aan regel ontekt wat .
+ ---> Aan deze regel ontbreekt wat tekst.
+
+ 5. Ga naar les 1.5 als je gewend bent aan het invoegen van tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.5: TEKST BEWERKEN - TOEVOEGEN
+
+ ** Tik A ('append') om tekst toe te voegen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel verderop met --->.
+ Het maakt niet uit waar de cursor in deze regel staat.
+
+ 2. Tik hoofdletter A en tik de nodige aanvullingen.
+
+ 3. Tik <ESC> nadat de tekst is aangevuld. Zo keer je terug in de
+ opdrachtmodus.
+
+ 4. Ga naar de tweede regel verderop met ---> en herhaal stap 2 en 3
+ om deze zin te corrigeren.
+
+ ---> Er ontbreekt wat tekst aan de
+ Er ontbreekt wat tekst aan deze regel.
+ ---> Hier ontbreekt ook w
+ Hier ontbreekt ook wat tekst.
+
+ 5. Ga naar les 1.6 als je vertrouwd bent geraakt aan het toevoegen
+ van tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 1.6: EEN BESTAND EDITTEN
+
+ ** Gebruik :wq om een bestand op te slaan en de editor te verlaten. **
+
+ !! LET OP: Lees deze les helemaal door voordat je een van de volgende
+ stappen uitvoert!!
+
+ 1. Verlaat deze les zoals je in les 1.2 deed: :q!
+ Of gebruik een andere terminal als je daar de beschikking over hebt. Doe
+ daar het volgende.
+
+ 2. Tik het volgende commando na de shell-prompt: vim les <ENTER>
+ 'vim' (vaak ook 'vi') is het commando om de Vim-editor te starten,
+ 'les' is de naam van het bestand, dat je gaat bewerken. Kies een andere
+ naam als er al een bestand 'les' bestaat, dat niet veranderd mag worden.
+
+ 3. Voeg naar eigen keus tekst toe, zoals je geleerd hebt in eerdere lessen.
+
+ 4. Sla het bestand met de wijzigingen op en verlaat Vim met :wq <ENTER>
+
+ 5. Herstart vimtutor als je deze bij stap 1 hebt verlaten en ga verder met
+ de volgende samenvatting.
+
+ 6. Voer deze stappen uit nadat je ze hebt gelezen en begrepen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 1
+
+ 1. De cursor wordt bewogen met de pijltjestoetsen of de hjkl-toetsen.
+ h (links) j (omlaag) k (omhoog) l (rechts)
+
+ 2. Start Vim van de shell-prompt. Tik: vim BESTANDSNAAM <ENTER>
+
+ 3. Sluit Vim af met <ESC> :q! <ENTER> om de veranderingen weg te gooien.
+ OF tik <ESC> :wq <ENTER> om de veranderingen te bewaren.
+
+ 4. Wis het teken onder de cursor met: x
+
+ 5. Invoegen of toevoegen van tekst, tik:
+ i en daarna de in te voegen tekst <ESC> voeg in vanaf de cursor
+ A en daarna de toe te voegen tekst <ESC> voeg toe achter de regel
+
+ OPMERKING: Met <ESC> kom je terug in opdrachtmodus en wordt een ongewenst
+ of gedeeltelijk uitgevoerd commando afgebroken.
+
+ Ga nu verder met les 2.1.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.1: WIS-COMMANDO'S
+
+ ** Tik dw ('delete word') om een woord te wissen. **
+
+ 1. Druk op <ESC> om zeker in de opdrachtmodus te zijn.
+
+ 2. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 3. Ga met de cursor naar het begin van een woord dat moet worden gewist.
+
+ 4. Met het tikken van dw verdwijnt het woord.
+
+ OPMERKING: De letter d verschijnt op de laatste regel van het scherm
+ zodra je hem tikt. Vim is aan het wachten tot je de w tikt.
+ Als je een ander teken dan d ziet, heb je iets verkeerds
+ getikt. Druk op <ESC> en begin opnieuw.
+
+ NOG EEN OPMERKING: Dit werkt alleen als de optie 'showcmd' is ingeschakeld.
+ Dat gebeurt met :set showcmd <ENTER>
+
+ ---> Er zijn een het paar ggg woorden, die niet in deze len zin thuishoren.
+
+ 5. Herhaal de stappen 3 en 4 tot de zin goed is en ga naar les 2.2.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.2: MEER WIS-COMMANDO'S
+
+ ** Tik d$ om te wissen tot het einde van de regel. **
+
+ 1. Druk op <ESC> om zeker in de opdrachtmodus te zijn.
+
+ 2. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 3. Ga met de cursor naar het einde van de correcte regel (NA de eerste . ).
+
+ 4. Tik d$ om te wissen tot het einde van de regel.
+
+ ---> Iemand heeft het einde van deze regel dubbel getikt. dubbel getikt.
+
+ 5. Ga naar les 2.3 voor uitleg.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.3: OVER OPERATOREN EN BEWEGINGEN
+
+ Veel commando's die de tekst veranderen, bestaan uit een operator en een
+ beweging. De samenstelling van een wis-commando met de operator d is:
+ d beweging
+
+ Daarbij is:
+ d - de wis-operator
+ beweging - het bereik waarop de operator werkt (zie het lijstje hieronder)
+
+ Een korte lijst van bewegingen vanaf de cursor:
+ w - tot het begin van het volgende woord, ZONDER het eerste teken daarvan.
+ e - tot het einde van het huidige woord, INCLUSIEF het laatste teken.
+ $ - tot het einde van de regel, INCLUSIEF het laatste teken.
+
+ Het tikken van de wist tekst vanaf de cursor tot het eind van het woord.
+
+ OPMERKING: Het intikken van alleen maar de beweging, zonder een operator,
+ in de opdrachtmodus beweegt de cursor (respectievelijk naar het
+ volgende woord, naar het eind van het huidige woord en naar het
+ eind van de regel).
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.4: GEBRUIK VAN EEN TELLER BIJ EEN BEWEGING
+
+ ** Een getal voor een beweging herhaalt het zoveel keer. **
+
+ 1. Ga naar de regel hieronder, die met ---> begint.
+
+ 2. Tik 2w zodat de cursor twee woorden vooruit gaat.
+
+ 3. Tik 3e zodat de cursor naar het einde van het derde woord gaat.
+
+ 4. Tik 0 (nul) om naar het begin van de regel te gaan.
+
+ 5. Herhaal de stappen 2 en 3 met andere getallen.
+
+ ---> Dit is een regel met woorden waarin je heen en weer kan bewegen.
+
+ 6. Ga verder met les 2.5.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.5: GEBRUIK EEN TELLER OM MEER TE WISSEN
+
+ ** Een getal met een operator zorgt dat deze zoveel keer wordt herhaald. **
+
+ Bij de combinatie van wis-operator en beweging kan je voor de beweging een
+ teller zetten om meer te wissen:
+ d [teller] beweging
+
+ 1. Ga naar het eerste woord in HOOFDLETTERS in de regel na --->.
+
+ 2. Met d2w worden twee woorden (in dit voorbeeld in hoofdletters) gewist.
+
+ 3. Herhaal de stappen 1 en 2 met verschillende tellers om de verschillende
+ woorden in hoofdletters met één commando te wissen.
+
+ ---> deze ABC DE regel FGHI JK LMN OP is QZ RS ontdaan van rommel.
+
+ OPMERKING: De teller kan ook aan het begin staan: d2w en 2dw werken allebei.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.6: BEWERKING VAN HELE REGELS
+
+ ** Tik dd om een hele regel te wissen. **
+
+ Omdat het wissen van een hele regel vaak voorkomt, besloten de ontwerpers
+ van Vi dat met het tikken van dd simpelweg een hele regel gewist wordt.
+
+ 1. Ga met de cursor naar de tweede regel van de zinnetjes hieronder.
+
+ 2. Tik dd om de regel te wissen.
+
+ 3. Ga nu naar de vierde regel.
+
+ 4. Tik 2dd om twee regels te wissen.
+
+ ---> 1) Rozen zijn rood.
+ ---> 2) Modder is leuk.
+ ---> 3) Viooltjes zijn blauw.
+ ---> 4) Ik heb een auto.
+ ---> 5) De klok slaat de tijd.
+ ---> 6) Suiker is zoet.
+ ---> 7) En dat ben jij ook.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 2.7: HET COMMANDO HERSTEL
+
+ ** u maakt het laatste commando ongedaan, U herstelt een hele regel. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel hieronder met ---> en zet hem
+ op de eerste fout.
+
+ 2. Tik x om het eerste ongewenste teken te wissen.
+
+ 3. Tik nu u en maak daarmee het vorige commando ongedaan.
+
+ 4. Herstel nu alle fouten in de regel met het x commando.
+
+ 5. Tik een hoofdletter U om de regel in z'n oorspronkelijke staat terug
+ te brengen.
+
+ 6. Tik nu een paar keer u en herstel daarmee de U en eerdere commando's.
+
+ 7. Tik nu een paar keer CTRL-R (Ctrl-toets ingedrukt houden en R tikken) en
+ voer daarmee de commando's opnieuw uit: 'redo' oftewel 'undo de undo's'.
+
+ ---> Heerstel de fouten inn deeze regel en brenng ze weer terugg met undo.
+
+ 8. Dit zijn heel nuttige commando's. Ga verder met samenvatting van les 2.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 2
+
+ 1. Wis van de cursor tot het volgende woord met dw
+
+ 2. Wis van de cursor tot het eind van de regel met d$
+
+ 3. Wis de hele regel met dd
+
+ 4. Herhaal een beweging door er een getal voor te zetten: 2w
+
+ 5. De opbouw van een wijzigingscommando is:
+ operator [getal] beweging
+ daarbij is:
+ operator - wat er moet gebeuren, bijvoorbeeld d om te wissen
+ [getal] - een (niet-verplichte) teller om 'beweging' te herhalen
+ beweging - een beweging door de te wijzigen tekst zoals w (woord)
+ of $ (tot het einde van de regel) enz.
+
+ 6. Ga naar het begin van de regel met nul: 0
+
+ 7. Undo de voorgaande actie met u (kleine letter)
+ Undo alle veranderingen in een regel met U (hoofdletter)
+ Undo de undo's met CTRL-R
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.1: HET COMMANDO PLAK
+
+ ** Tik p ('put') en plak daarmee zojuist gewiste tekst na te cursor. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel met ---> hierna.
+
+ 2. Wis de regel met dd en bewaar hem zodoende in een Vim-register.
+
+ 3. Ga naar de c-regel, waar de gewiste regel ONDER moet komen.
+
+ 4. Tik p om de regel terug te zetten onder de regel met de cursor.
+
+ 5. Herhaal de stappen 2 tot 4 om de regels in de goede volgorde te zetten.
+
+---> d) Krijg je het ook onder de knie?
+---> b) Viooltjes zijn blauw,
+---> c) Begrip is te leren,
+---> a) Rozen zijn rood,
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.2: HET COMMANDO VERVANG
+
+ ** Tik rx ('replace') om het teken onder de cursor te vervangen door x. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op de eerste fout.
+
+ 3. Tik r en dan het teken dat er hoort te staan.
+
+ 4. Herhaal de stappen 2 en 3 tot de eerste regel gelijk is aan de tweede.
+
+ ---> Bij het tokken van dezf hegel heeft iemamd verklerde letters getikt.
+ ---> Bij het tikken van deze regel heeft iemand verkeerde letters getikt.
+
+ 5. Ga nu naar les 3.3.
+
+ LET OP: Door het te doen, leer je beter dan door het uit je hoofd te leren.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.3: HET COMMANDO VERANDER
+
+ ** Tik ce om te veranderen tot het einde van een woord. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 2. Zet de cursor op de u van ruch.
+
+ 3. Tik ce en de juiste letters (in dit geval "egel").
+
+ 4. Druk <ESC> en ga naar het volgende teken dat moet worden veranderd.
+
+ 5. Herhaal de stappen 3 en 4 tot de eerste regel gelijk is aan de tweede.
+
+ ---> In deze ruch staan een paar weedrim die veranderd moud worden.
+ ---> In deze regel staan een paar woorden die veranderd moeten worden.
+
+ LET OP: Met ce wordt (het laatste deel van) een woord gewist en kom je
+ in de invoegmodus.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 3.4: MEER VERANDERINGEN MET c
+
+ 1. Het commando verander ('change') werkt op dezelfde manier als wis. De
+ opbouw is:
+ c [teller] beweging
+
+ 2. De bewegingen zijn hetzelfde, zoals w (woord) en $ (einde regel).
+
+ 3. Ga naar de eerste regel hieronder met --->.
+
+ 4. Zet de cursor op de eerste fout.
+
+ 5. Tik c$ en tik de rest van de regel zodat hij gelijk wordt aan de
+ tweede en sluit af met <ESC>.
+
+ ---> Het einde van deze regel moet precies zo worden als de tweede regel.
+ ---> Het einde van deze regel moet gecorrigeerd worden met het commando c$.
+
+ OPMERKING: Je kan de toets <BACKSPACE> gebruiken om tikfouten te herstellen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 3
+
+ 1. Tik p om tekst terug te plakken, die zojuist is gewist. Dit zet de
+ gewiste tekst ACHTER de cursor (als een hele regel is gewist komt deze
+ op de regel ONDER de cursor.
+
+ 2. Het teken waarop de cursor staat wordt vervangen met r gevolgd door
+ het teken dat je daar wilt hebben.
+
+ 3. Het commando 'verander' stelt je in staat om tekst te veranderen vanaf
+ de cursor tot waar de 'beweging' je brengt. Dat wil zeggen: tik ce om
+ te veranderen vanaf de cursor tot het einde van het woord, c$ om te
+ veranderen tot het einde van de regel.
+
+ 4. De opbouw van het commando verander is:
+ c [teller] beweging
+
+ Ga nu naar de volgende les.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.1: PLAATS VAN DE CURSOR EN STATUS VAN HET BESTAND
+
+ ** CTRL-G laat zien waar (regelnummer) je je bevindt en wat de status van
+ het bestand is. Met [nummer] G ga je naar een bepaalde regel. **
+
+ LET OP: Lees de hele les voordat je een stap uitvoert!!
+
+ 1. Hou de Ctrl-toets ingedrukt en tik g . Dit noemen we CTRL-G.
+ Onderaan de pagina verschijnt een boodschap met de bestandsnaam en de
+ positie in het bestand. Onthou het regelnummer voor stap 3.
+
+ OPMERKING: Als de optie 'ruler' aan staat, wordt de positie van de cursor
+ (regelnummer, kolom) steeds in de rechter-onderhoek van het
+ scherm vermeld. In dit geval vermeldt CTRL-G geen regelnummer.
+ CTRL-G geeft ook de status aan, namelijk of de tekst veranderd
+ is ('modified') sinds het de laatste keer is opgeslagen.
+
+ 2. Tik hoofdletter G om naar het einde van het bestand te gaan.
+ Tik gg om naar het begin van het bestand te gaan.
+
+ 3. Tik het regelnummer waar je bij stap 1 was en daarna G . Dit brengt je
+ terug naar de regel waar je was toen je de eerste keer CTRL-G tikte.
+
+ 4. Voer de stappen 1 tot 3 uit als je dit goed hebt gelezen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.2: HET COMMANDO ZOEKEN
+
+ ** Met /ZOEK wordt naar de zoekterm (één of meer woorden) gezocht. **
+
+ 1. Tik in de opdrachtmodus het teken / . Je ziet dat het met de cursor
+ aan de onderkant van het scherm verschijnt, zoals bij het :-commando.
+
+ 2. Tik nu 'ffouut' <ENTER>. Dit is het woord waarnaar gezocht wordt.
+
+ 3. Tik n om verder te zoeken met dezelfde zoekterm.
+ Zoek met N met dezelfde zoekterm in de tegenovergestelde richting.
+
+ 4. Zoek in achterwaartse richting met ?zoekterm in plaats van / .
+
+ 5. Keer terug naar de vorige hit met CTRL-O (hou Ctrl-toets ingedrukt en
+ tik letter o). Herhaal om verder terug te gaan. CTRL-I gaat vooruit.
+
+ ---> "ffouut" is niet de juiste spelling van fout, ffouut is een fout.
+
+ OPMERKING: Als zoeken het einde van het bestand bereikt, wordt vanaf het
+ begin doorgezocht, tenzij de optie 'wrapscan' is uitgeschakeld.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.3: GA NAAR CORRESPONDERENDE HAAKJES
+
+ ** Tik % om naar corresponderende ), ] of } te gaan. **
+
+ 1. Zet de cursor op een (, [ of { in de regel hieronder met --->.
+
+ 2. Tik dan het teken % .
+
+ 3. De cursor gaan naar het overeenkomstige haakje.
+
+ 4. Met opnieuw % gaat de cursor terug naar het eerste haakje.
+
+ 5. Plaats de cursor op een ander haakje en bekijk wat % doet.
+
+ ---> Dit ( is een testregel met ('s, ['s ] en {'s } erin. ))
+
+ OPMERKING: Dit is nuttig bij het debuggen van een programma waarin haakjes
+ niet corresponderen. Met de optie 'showmatch' wordt ook
+ aangegeven of haakjes corresponderen, maar de cursor wordt niet
+ (blijvend) verplaatst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 4.4: HET VERVANG COMMANDO
+
+ ** Tik :s/oud/nieuw/g om 'oud' door 'nieuw' te vervangen. **
+
+ 1. Ga met de cursor naar de regel hieronder met --->.
+
+ 2. Tik :s/dee/de <ENTER>. Zoals je ziet, vervangt ('substitute') dit
+ commando alleen de eerste "dee" in de regel.
+
+ 3. Tik nu :s/dee/de/g . Met de g-vlag ('global') wordt elke "dee" in de
+ regel vervangen.
+
+ ---> dee beste tijd om dee bloemen te zien is in dee lente.
+
+ 4. Om in (een deel van) een tekst elk 'oud' te vervangen door 'nieuw':
+ tik :#,#s/oud/nieuw/g waar #,# de regelnummers zijn die het gebied
+ begrenzen waarin wordt vervangen.
+ tik :%s/oud/nieuw/g om alles te vervangen in het hele bestand.
+ tik :%s/oud/nieuw/gc om elke 'oud' in het hele bestand te vinden
+ en te vragen of er vervangen moet worden.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 4
+
+ 1. CTRL-G laat positie in het bestand zien en de status van het bestand.
+ G verplaatst je naar het einde van het bestand.
+ nummer G verplaatst je naar regelnummer.
+ gg verplaatst je naar de eerste regel.
+
+ 2. Met / en een zoekterm wordt VOORWAARTS gezocht naar de term.
+ Met ? en een zoekterm wordt ACHTERWAARTS gezocht naar de term.
+ Tik n na een zoekopdracht om de volgende hit te vinden,
+ of tik N om in de andere richting te zoeken.
+ CTRL-O brengt je naar eerdere hit, CTRL-I naar nieuwere.
+
+ 3. Tik % terwijl de cursor op een haakje ([{}]) staat, om naar het
+ corresponderende haakje te gaan.
+
+ 4. :s/oud/nieuw vervangt het eerste 'oud' in een regel door 'nieuw'.
+ :s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' in een regel door 'nieuw'.
+ :#,#s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' door 'nieuw' tussen de regelnummers.
+ :%s/oud/nieuw/g vervangt elk 'oud' door 'nieuw' in het hele bestand.
+ Voeg c toe (:%s/oud/nieuw/gc) om elke keer om bevestiging
+ ('confirmation') te vragen.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.1: HOE EEN EXTERN COMMANDO WORDT UITGEVOERD
+
+ ** Tik :! gevolgd door een extern commando om dat uit te voeren. **
+
+ 1. Tik het commando : waarmee de cursor op de onderste regel van het
+ scherm komt te staan. Nu kan je een opdracht geven via de commando-regel.
+
+ 2. Tik een ! (uitroepteken). Dit stelt je in staat om elk shell-commando
+ uit te voeren.
+
+ 3. Tik bijvoorbeeld ls na het uitroepteken en daarna <ENTER>. Hiermee
+ krijg je de inhoud van je map te zien, net alsof je de opdracht gaf
+ vanaf de shell-prompt. Probeer :!dir als het niet werkt.
+
+ OPMERKING: Elk extern commando kan op deze manier uitgevoerd worden, ook
+ met argumenten.
+
+ OPMERKING: Alle commando's na : moeten worden afgesloten met <ENTER>.
+ Vanaf nu zullen we dat niet meer altijd vermelden.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.2: MEER OVER HET OPSLAAN VAN BESTANDEN
+
+ ** Tik :w BESTANDSNAAM om de tekst mèt veranderingen op te slaan. **
+
+ 1. Tik :!dir of :!ls om de inhoud van je map te tonen. Je weet
+ inmiddels dat je daarna een <ENTER> moet tikken.
+
+ 2. Kies een bestandsnaam die nog niet bestaat, bijvoorbeeld TEST.
+
+ 3. Tik nu: :w TEST (als je de naam TEST hebt gekozen).
+
+ 4. Hierdoor wordt het hele bestand (de VIM lessen) opgeslagen onder de
+ naam TEST. Tik weer :!dir of :!ls om dit te controleren.
+
+ OPMERKING: Als je Vim zou verlaten en opnieuw zou starten met vim TEST is
+ het bestand een exacte kopie van de lessen, zoals je ze opsloeg.
+
+ 5. Wis het bestand nu met de opdracht (MS-DOS) :!del TEST
+ of (Unix) :!rm TEST
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.3: EEN DEEL VAN DE TEKST OPSLAAN
+
+ ** Sla een deel van het bestand op met v beweging :w BESTANDSNAAM **
+
+ 1. Ga naar deze regel.
+
+ 2. Tik v en ga met de cursor naar stap 5 hieronder. Je ziet dat de
+ tekst oplicht.
+
+ 3. Tik : . Onderaan het scherm zal :'<,'> verschijnen.
+
+ 4. Tik w TEST , waar TEST een bestandsnaam is, die nog niet bestaat.
+ Controleer dat je :'<,'>w TEST ziet staan voordat je <ENTER> tikt.
+
+ 5. Vim slaat nu de geselecteerde regels op in het bestand TEST. Met
+ :!dir of !ls kan je dat zien. Wis het nog niet! We zullen het in
+ de volgende les gebruiken.
+
+ OPMERKING: Het tikken van v zet zichtbare modus ('visual selection') aan.
+ Je kan de cursor rondbewegen om de selectie groter of kleiner
+ te maken. Vervolgens kan je een commando gebruiken om iets met
+ de tekst te doen. Met d bijvoorbeeld wis je de tekst.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 5.4: OPHALEN EN SAMENVOEGEN VAN BESTANDEN
+
+ ** Tik :r BESTANDSNAAM om de inhoud van een bestand in te voegen. **
+
+ 1. Zet de cursor precies boven deze regel.
+
+ OPMERKING: Na het uitvoeren van stap 2 zie je tekst van les 5.3. Scrol
+ daarna naar beneden om deze les weer te zien.
+
+ 2. Haal nu het bestand TEST op met het commando :r TEST .
+ Het bestand dat je ophaalt komt onder de regel waarin de cursor staat.
+
+ 3. Controleer dat er een bestand is opgehaald. Ga met de cursor omhoog.
+ Dan zie je de tekst van les 5.3 dubbel, het origineel en de versie uit
+ het bestand.
+
+ OPMERKING: Je kan ook de uitvoer van een extern commando inlezen. Om een
+ voorbeeld te geven: :r !ls leest de uitvoer van het commando
+ ls en zet dat onder de regel waarin de cursor staat.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 5
+
+ 1. :!COMMANDO voert een extern commando uit.
+ Enkele bruikbare voorbeelden zijn:
+ (MS-DOS) (Unix)
+ :!dir :!ls - laat de inhoud van een map zien
+ :!del BESTAND :!rm BESTAND - wist bestand BESTAND
+
+ 2. :w BESTANDSNAAM schrijft het huidige Vim-bestand naar disk met de
+ naam BESTANDSNAAM.
+
+ 3. v beweging :w BESTANDSNAAM laat je in zichtbare modus een fragment
+ selecteren, dat wordt opgeslagen in het bestand BESTANDSNAAM.
+
+ 4. :r BESTANDSNAAM haalt het bestand BESTANDSNAAM op en voegt het onder
+ de cursor-positie in de tekst in.
+
+ 5. :r !dir leest de uitvoer van het externe commando dir en zet het onder
+ de cursor-positie.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.1: HET COMMANDO OPEN
+
+ ** Tik o om een regel onder de cursor te openen in invoegmodus. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel beneden met --->.
+
+ 2. Tik de kleine letter o en open daarmee een regel ONDER de cursor en
+ ga naar de invoegmodus.
+
+ 3. Tik wat tekst in en sluit af met <ESC> om de invoegmodus te verlaten.
+
+ ---> Als je o tikt, komt de cursor in een nieuwe regel in invoegmodus.
+
+ 4. Om een regel BOVEN de cursor te openen, moet je gewoon een hoofdletter
+ O tikken in plaats van een kleine letter. Probeer dat vanaf de volgende
+ regel.
+
+ ---> Open een regel hierboven. Tik een O terwijl de cursor hier staat.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.2: HET COMMANDO TOEVOEGEN
+
+ ** Tik a om tekst toe te voegen ACHTER de cursor. **
+
+ 1. Ga naar het begin van de regel beneden met --->.
+
+ 2. Tik e tot de cursor op het einde van "ste" staat.
+
+ 3. Tik een (kleine letter) a ('append') om toe te voegen ACHTER de cursor.
+
+ 4. Vul het woord aan zoals in de volgende regel. Druk <ESC> om de
+ invoegmodus te verlaten.
+
+ 5. Ga met e naar het einde van het volgende onvolledige woord en herhaal
+ de stappen 3 en 4.
+
+ ---> Deze regel ste je in staat om te oef in het toevo van tekst.
+ Deze regel stelt je in staat om te oefenen in het toevoegen van tekst.
+
+ OPMERKING: a, i en A openen allemaal dezelfde invoegmodus, het enige
+ verschil is waar tekens worden ingevoegd.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.3: VERVANGEN OP EEN ANDERE MANIER
+
+ ** Tik een hoofdletter R om meer dan één teken te vervangen. **
+
+ 1. Ga naar de eerste regel beneden met --->. Ga met de cursor naar het
+ begin van de eerste "xxx" .
+
+ 2. Tik nu R en daarna het getal eronder in de tweede regel, zodat xxx
+ wordt vervangen.
+
+ 3. Druk <ESC> om de vervangmodus te verlaten. Je ziet dat de rest van de
+ regel ongewijzigd blijft.
+
+ 4. Herhaal de stappen om de overgebleven xxx te vervangen.
+
+ ---> Optellen van 123 en xxx geeft je xxx.
+ ---> Optellen van 123 en 456 geeft je 579.
+
+ OPMERKING: Vervangmodus lijkt op invoegmodus, maar elk teken dat je tikt,
+ vervangt een bestaand teken.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.4: TEKST KOPIËREN EN PLAKKEN
+
+ ** Gebruik y om tekst te kopiëren en p om te plakken. **
+
+ 1. Ga naar de regel beneden met ---> en zet de cursor achter "a)".
+
+ 2. Zet zichtbare modus aan met v en zet de cursor juist voor "eerste".
+
+ 3. Tik y ('yank') om de opgelichte tekst ("dit is het") te kopiëren.
+
+ 4. Ga met j$ met de cursor naar het einde van de volgende regel.
+
+ 5. Plak de gekopieerde tekst met p en tik a tweede <ESC>.
+
+ 6. Selecteer in zichtbare modus "onderdeel", kopieer het met y en
+ ga met j$ naar het einde van de tweede regel. Plak de tekst daar
+ met p .
+
+ ---> a) dit is het eerste onderdeel
+ b)
+
+ OPMERKING: Je kan y ook als operator gebruiken; yw kopieert een woord,
+ yy een hele regel.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 6.5: OPTIES GEBRUIKEN
+
+ ** Gebruik een optie voor al dan niet hoofdlettergevoelig zoeken. **
+
+ 1. Zoek naar 'hoofdlettergevoelig' met /hoofdlettergevoelig <ENTER>
+ Herhaal het zoeken enkele keren door n te tikken.
+
+ 2. Schakel de optie 'ic' ('ignore case', niet-hoofdlettergevoelig) in
+ met :set ic
+
+ 3. Zoek met n opnieuw naar 'hoofdlettergevoelig'. Je ziet dat
+ Hoofdlettergevoelig en HOOFDLETTERGEVOELIG nu ook gevonden worden.
+
+ 4. Schakel de opties 'hlsearch' (treffers oplichten) en 'incsearch' (toon
+ gedeeltelijke treffers bij intikken) in met :set hls is
+
+ 5. Tik weer /hoofdlettergevoelig <ENTER> en kijk wat er gebeurt.
+
+ 6. Schakel 'hoofdlettergevoelig' weer in met :set noic
+
+ OPMERKING: Schakel het oplichten van treffers uit met :nohlsearch
+
+ OPMERKING: Om bij een enkel zoek-commando de hoofdlettergevoeligheid om
+ te draaien kan \c worden gebruikt na de zoekterm:
+ /hoofdlettergevoelig\c <ENTER>.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 6
+
+ 1. Tik o om een regel te openen ONDER de cursor en invoegmodus te starten.
+ Tik O om een regel te openen BOVEN de cursor.
+
+ 2. Tik a om tekst toe te voegen NA de cursor.
+ Tik A om tekst toe te voegen aan het einde van de regel.
+
+ 3. Het commando e beweegt de cursor naar het einde van een woord.
+
+ 4. De operator y yankt (kopieert) tekst, p zet het terug (plakt).
+
+ 5. Met hoofdletter R wordt de vervangmodus geopend, met <ESC> afgesloten.
+
+ 6. Met :set xxx wordt optie 'xxx' ingeschakeld. Opties zijn bijvoorbeeld:
+ ic ignorecase geen verschil hoofdletters/kleine letters bij zoeken
+ is incsearch toon gedeeltelijke treffers tijdens intikken zoekterm
+ hls hlsearch laat alle treffers oplichten
+ Je kan zowel de lange als de korte naam van een optie gebruiken.
+
+ 7. Zet 'no' voor de naam om een optie uit te schakelen: :set noic
+ schakelt 'ic' uit.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.1: HULP INROEPEN
+
+ ** Het gebruik van ingebouwde hulp. **
+
+ Vim heeft een uitgebreid ingebouwd hulpsysteem. Probeer, om te beginnen,
+ één van deze drie:
+ - druk de <HELP> toets (als je die hebt)
+ - druk de <F1> toets (als je die hebt)
+ - tik :help <ENTER>
+
+ Lees de tekst in het help-venster om te leren hoe 'help' werkt.
+ Tik CTRL-W CTRL-W om van het ene venster naar het andere te gaan.
+ Met :q <ENTER> wordt het help-venster gesloten.
+
+ Je kan hulp vinden over nagenoeg elk onderwerp door een argument aan het
+ commando :help toe te voegen. Probeer deze (en vergeet <ENTER> niet):
+ :help w
+ :help c_CTRL-D
+ :help insert-index
+ :help user-manual
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.2: SCHRIJF EEN CONFIGURATIEBESTAND
+
+ ** Mogelijkheden van Vim uitbreiden. **
+
+ Vim kent veel meer mogelijkheden dan Vi, maar de meeste zijn standaard
+ uitgeschakeld. Om meer functies te gebruiken moet je een 'vimrc'-bestand
+ schrijven.
+
+ 1. Bewerk het bestand 'vimrc'. Hoe dat moet hangt af van je systeem:
+ :e ~/.vimrc voor Unix
+ :e $VIM/_vimrc voor MS-Windows
+
+ 2. Lees de inhoud van het voorbeeld-bestand:
+ :r $VIMRUNTIME/vimrc_example.vim
+
+ 3. Sla het bestand op met :w
+
+ De volgende keer dat je Vim start wordt 'syntaxiskleuring' gebruiken.
+ Je kan al je voorkeursinstellingen toevoegen aan dit 'vimrc'-bestand.
+ Tik :help vimrc-intro voor meer informatie.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Les 7.3: AANVULLEN
+
+ ** Aanvullen van de 'command line' met CTRL-D en <TAB>. **
+
+ 1. Zorg dat Vim niet in 'compatible mode' is met :set nocp
+
+ 2. Kijk welke bestanden zich in de map bevinden met :!ls of :!dir
+
+ 3. Tik het begin van een commando: :e
+
+ 4. Met CTRL-D toont Vim een lijst commando's, die met "e" beginnen.
+
+ 5. Druk enkele keren <TAB>. Vim laat aanvullingen zien, zoals ":edit",
+ dat we hier gebruiken.
+
+ 6. Voeg een spatie toe en de eerste letter(s) van een bestaande
+ bestandsnaam: :edit BESTAND
+
+ 7. Druk <TAB>. Vim vult de naam aan (als hij uniek is).
+
+ OPMERKING: Aanvullen werkt bij tal van commando's. Probeer gewoon CTRL-D
+ en <TAB>. Het is bijzonder nuttig bij :help .
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ SAMENVATTING Les 7
+
+ 1. Tik :help of druk <F1> of <Help> om een help-venster te openen.
+
+ 2. Tik :help CMD voor hulp over CMD .
+
+ 3. Tik CTRL-W CTRL-W om naar een ander venster te gaan.
+
+ 4. Tik :q om het help-venster te sluiten.
+
+ 5. Maak een bestand met de naam 'vimrc' voor je voorkeursinstellingen.
+
+ 6. Druk CTRL-D tijdens het intikken van een :-commando om mogelijke
+ aanvullingen te zien. Druk <TAB> om aanvullen te gebruiken.
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+ Hiermee komen de Vim-lessen tot een einde. Ze waren bedoeld om een kort
+ overzicht te geven van de Vim-editor, juist voldoende om de editor
+ redelijk makkelijk te gebruiken. Deze lessen zijn verre van volledig. Vim
+ kent veel meer commando's. Lees hierna de handleiding voor gebruikers:
+ ":help user-manual".
+
+ Voor verdere studie wordt aanbevolen:
+ Vim - Vi Improved - door Steve Oualline
+ Uitgever: New Riders
+ Dit is het eerste boek dat geheel aan Vim is gewijd. Speciaal geschikt
+ voor beginners. Met veel voorbeelden en afbeeldingen.
+ Zie http://iccf-holland.org/click5.html
+
+ Het volgende boek is ouder en gaat meer over Vi dan Vim, maar het wordt
+ toch aanbevolen:
+ Learning the Vi Editor - door Linda Lamb
+ Uitgever: O'Reilly & Associates Inc.
+ Het is een goed boek om nagenoeg alles te weten te komen dat je met Vi
+ zou willen doen. De zesde en vooral de nieuwe zevende druk (onder de
+ titel Learning the Vi and Vim Editors door Arnold Robbins, Elbert Hannah
+ & Linda Lamb) bevat ook informatie over Vim.
+
+ Deze lessen zijn geschreven door Michael C. Pierce en Robert K. Ware,
+ Colorado School of Mines met gebruikmaking van ideeën van Charles Smith
+ van de Colorado State University. E-mail: bware@mines.colorado.edu.
+
+ Aangepast voor Vim door Bram Moolenaar.
+
+ Nederlandse vertaling door Rob Bishoff, april 2012
+ e-mail: rob.bishoff@hccnet.nl)
+
+~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~